Odin yoxsa Müqəddəs Nikolay?

[Hermanubis]

Bütün bütpərəst ənənələrdə tanrılar qismən xeyirxah, qismən isə şər hesab olunur, eynən insanlar kimi, yalnız bir fərqlə ki, tanrılara aid olan bütün keyfiyyətlər daha möhtəşəm təsvir olunur.

Edda mətnlərində isə Odin tamamilə fərqli bir şəkildə təsvir olunur. Bu mətnlərin xristian müəllifləri adətən bu tanrını nifaq salan və pis bir cadugər kimi göstərirdilər.

Odin kultunun xeyrixah və arzuları yerinə yetirən kimi təsvir olunan qalıqları Niderland, Almaniya və bəzi digər ölkələrdə Müqəddəs Nikolay bayramı şəklində qorunub saxlanılıb. Bu bayram 6 dekabrda qeyd olunur. Son zamanlara qədər Niderland və digər yerlərdə ilin ən məşhur bayramı idi; xüsusilə uşaqlar bunu çox sevirdi. Milad və Pasxa ilə yanaşı, bu da xristian kilsəsinin öz ənənələrini bütpərəstlikdən götürüb və hətta bütpərəst tanrılarının xristian müqəddəslərinə çevrildiyini göstərən bir nümunədir.

Bu bayramla bağlı mərasimlər və inanclarda Vodanın xeyirxah cəhətləri aydın şəkildə təzahür edir.
Xristian ənənəsinin gətirdiyi bəzi fərqlərə baxmayaraq, Müqəddəs Nikolay ilə Vodanın çox ortaq cəhətləri var. Əvvəla, Müqəddəs Nikolay evlərin damları üstündə boz və ya ağ atla gəzər. Onun yanında iki köməkçisi var - ikisi də "Qara Peter" adlanan qara dərililərdir. O, həmçinin qırmızı plaş və yepiskop mitrası geyinir, əlində uzun bir əsa var. Bu mənzərəni Vodanın ənənəvi obrazı ilə əlaqələndirmək çətin deyil: iki qarğa ilə müşayiət olunan, Sleypnir atı minərək, plaş və geniş günlüklü şlyapa geyinən, əlində yol əsası tutan qoca.

Müqəddəs Nikolay daha çox uşaqların sevimlisidir. Burada da Vodanla bağlı elementlər görmək olar. Qədim dövrlərdə arzuolunmaz körpələri yolayrıclarına ataraq onları Vodan və Holdu ilahəsinin ixtiyarına verirdilər. Onlar bu uşaqları öz dəstəsinə götürürdülər. (Müasir günümüzdə uşaq evlərinə yerləşdirilən uşaqlar, əslində, oxşar vəziyyətdədirlər və buna görə də Vodan və Holdu tərəfindən xüsusi diqqət altında olduqları hesab olunur). Vodanın dəstəsinə qoşulan bu uşaqlar ov dəstəsinə qatılırdılar. Şlyapa və əsalar günümüzə qədər estrada fokusçularının atributları olaraq qalır. Niderland folklorunda arzuları yerinə yetirən şlyapa mövcuddur və oxşar rol oynayan sehrli çubuq vardır, German xalqlarının bir çox nağıl və miflərində bu elementə rast gəlinir. Bu çubuq haqlı olaraq Vodan/Odinin nizəsi (və ya əsası) ilə eyniləşdirilir, hansı ki, bundan başqa fallik simvol da sayıla bilər. Müqəddəs Nikolayın dəcəl uşaqlara gətirdiyi ağcaqayın budaqları, Vodanın himayəsi altında keçirilən qədim məhsuldarlıq bayramlarının ənənəvi mərasimlərinin qalıqlarıdır: bəy və gəlin bir-birini ağcaqayın budaqları ilə döyürdülər, ümid edirdilər ki, bu onların daha tez uşaq sahibi olmasına kömək edəcək.

Sonda qeyd edək ki, ağcaqayın ağacı, əlbəttə, Berkana runu ilə əlaqəlidir, hansını ki, Vunyo runu ilə birləşdirərək məhsuldarlıq üçün rituallarda istifadə etmək olar.

Şəkillərdə: Odin (Vodan) və Müqəddəs Nikolay